We schrijven niet over zelfdoding, tenzij...

Wanneer schrijf je over een zelfdoding en wanneer niet? Met dat dilemma worstelen redacties vaak. Eerst de stelregel: in principe berichten we niet over zelfdoding, tenzij... Dit is het uitgangspunt uit respect voor nabestaanden en om copycat-gedrag zo veel mogelijk te voorkomen. 

Het dilemma zit ’m in het woord tenzij. Wanneer wel, wanneer niet. Het moet in elk geval journalistieke relevantie hebben, het moet dus belangrijk zijn voor het verhaal. 

Voorbeeld: als iemand zichzelf in een Utrechtse woning van het leven berooft en er politiewagens in de straat staan, zullen we er doorgaans niet over schrijven. Maar als dezelfde persoon verderop van de Dom springt, zichtbaar voor vele mensen en grote ophef veroorzakend, doen we dat waarschijnlijk wel. Zelfmoordacties waarbij veel doden vallen: idem. En: wel de doodsoorzaak vermelden bij iemand in de publiciteit (Antonie Kamerling, Joost Zwagerman).

Maar zoals bij zovele zaken zijn er grijze gebieden. Eind vorig jaar schreven wij een verhaal over een ongeluk bij een tankstation nabij Amersfoort. Wie was deze man, waarom deed hij wat hij deed, zichtbaar voor ooggetuigen? Het portret bleek te eenzijdig: het werd omschreven als de meeslepende daad waarmee hij dit aardse leven wilde verlaten. Nabestaanden reageerden boos en verdrietig. Het ongeluk op zich was een nieuwsbericht waard, niet deze uitwerking van het portret. Met excuses aan de familie hebben we het stuk van internet verwijderd.

Verslaggever Michiel Straub van AD Rivierenland schreef een aangrijpend verhaal over de zelfdoding van een 14-jarig meisje uit Boven-Hardinxveld. Het meisje werd volgens de moeder zo gepest in haar dorp dat ze geen andere uitweg zag. Zo’n verhaal doet in elke zin pijn. De moeder wilde het vertellen als eerbetoon - mijn dochter heeft bestáán - en om mogelijke gevolgen van pestgedrag aan te geven. Ze wilde het zo gedetailleerd mogelijk vertellen, maar onze redactie besloot de methode van zelfdoding weg te laten. Je wilt copycat-gedrag voorkomen en het verhaal was al beeldend genoeg.

Maar waarom vermeldden jullie in dat verhaal dan wel dat het meisje zichzelf ook verminkte met de mesjes van een puntenslijper en bewust met korte mouwen naar school ging? Dat vroeg de organisatie Contact 113 Zelfmoordpreventie. Totaal onnodig, toch? Maar dat detail wilden wij (en de moeder) juist vermelden. Omdat het meisje daarmee haar pesters dagelijks confronteerde met hun gedrag. Dit doen jullie met mij.  

In een digitale meeting hebben wij dit aan medewerkers van ‘Contact 113’ uitgelegd. Zij wezen ons op hun mediacode. Geen verplichte code, maar een handleiding hoe je als medium met zelfdoding kunt omgaan. Dat vinden wij fijn, want eerlijk gezegd: het is vaak best lastig om in grijze gebieden te werken. Het zit ’m vooral ook in de termen die je gebruikt en in wat je soms niet vermeldt. Soms is het belangrijk om het wél te melden. Om pestgedrag aan de kaak te stellen, eenzaamheid, depressies. Zodat je alerter wordt op signalen bij jezelf of in je omgeving. We hebben afgesproken onze dilemma’s vaker voor te leggen aan deze 113-specialisten.  

Want over één ding waren we het eens. Laten we streven naar een krant of app waarbij we nooit meer over zelfdoding hoeven te schrijven. Om die reden blijven we standaard bij elk bericht over zelfdoding deze tekst zetten: Loop je zelf rond met gedachten over zelfdoding? Praat erover. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of telefonisch via 0800-0113. Praten over zelfdodingsgedachten kan anoniem: chat via 113.nl of bel gratis 0800-0113.